Lm. Thomas Reese, SJ
Bản tổng hợp Quốc gia của Hội đồng Giám mục Hoa Kỳ từ các cuộc thảo luận của giáo phận địa phương về Thượng Hội đồng hiệp hành công bố ngày 28.05 cho thấy nhiều vấn đề đang gây căng thẳng trong Giáo hội Công giáo tại nước này.
Mặc dù có những bất đồng về phụng vụ, về vai trò của phụ nữ, về giáo sĩ trị, về lạm dụng tình dục, về giáo huấn Giáo hội cũng như về những khác biệt mang tính văn hóa và chủng tộc nhưng Bản báo cáo vẫn cho thấy những lý do để hy vọng.
Với tên “Bản tổng hợp quốc gia của Dân Chúa tại Hoa Kỳ trong giai đoạn chuyển tiếp của Thượng hội đồng 2021-2024”, Bản báo cáo tóm tắt các cuộc thảo luận diễn ra trong Mùa Chay tại các giáo phận nhằm đáp lại Khoá họp tháng 10.2023 của Thượng hội đồng hiệp hành. Khoá họp đầu tiên này đã diễn ra sau một tiến trình thỉnh vấn toàn cầu và Bản báo cáo này nhằm giúp tín hữu Công giáo suy tư về kết quả của khoá họp đầu tiên và cung cấp thông tin mới cho khoá họp tiếp theo vào tháng 10.2024.
Đối với tiến trình thu thập này, hơn 75% giáo phận Hoa Kỳ đã gửi báo cáo về hơn 1.000 buổi lắng nghe với hơn 35.000 người tham gia. Các báo cáo giáo phận này đã được tóm tắt theo các vùng nhằm cung cấp dữ liệu cho Bản tổng hợp quốc gia.
Ngoài ra, hơn 15 buổi lắng nghe đã được tổ chức thông qua các nhóm làm việc dựa trên 3 lĩnh vực ưu tiên: tham gia vào đời sống Giáo hội, công bằng xã hội và ơn gọi. Hơn 350 người đã tham gia vào các phiên thảo luận về giáo dục Công giáo, phụ nữ, phong trào giáo dân, giáo sĩ, đời sống thánh hiến, thần học gia, chăm sóc sức khỏe, di cư và nghèo đói.
Báo cáo thừa nhận rằng tiến trình hiệp hành“đã phát hiện ra những căng thẳng trong sự hiệp thông của chúng ta”, mặc dù những căng thẳng này không có gì đáng ngạc nhiên.
Bản tổng hợp cho biết, một số phản ánh sự chia rẽ mang tính chính trị và văn hóa trong xã hội Mỹ trong khi những căng thẳng khác liên quan đến “khả năng thích ứng và đổi mới như thế nào trong việc Giáo hội loan báo Tin Mừng, chào đón và tiếp cận mọi người”. Những căng thẳng này xuất hiện cả trong giáo dân lẫn giới giáo sĩ vì những quan điểm thần học và chính trị khác nhau.
Trích dẫn từ các báo cáo khu vực, Bản tổng hợp cho biết, một số “được thách thức bởi ‘sự thiếu quyết đoán’ của Giáo hội, bởi ‘sự thiếu kính trọng’ và bởi nhận thức rằng Giáo hội đang ‘thay đổi các phương pháp mang tính truyền thống’ và chấp nhận 'những điều thịnh hành trái với quy tắc Giáo hội của chúng ta’”.
Nhưng những người khác lại phàn nàn rằng "một số người sợ thay đổi và chán làm những điều mới mẻ, họ hài lòng với việc làm theo cách mà trước đây họ vẫn làm". Theo quan điểm của họ, Giáo hội đã “trở nên tự mãn, thậm chí cứng nhắc”.
Chẳng hạn, những tranh luận về các ưu tiên phụng vụ và Thánh lễ Latinh cho thấy “các cuộc tranh luận rộng rãi hơn về truyền thống, tính hiện đại và những cách tốt nhất để nuôi dưỡng đức tin trên phạm vi đa dạng của niềm tin và thực hành Công giáo”.
Có sự căng thẳng giữa tinh thần chào đón và nhu cầu trình bày rõ ràng giáo huấn của Giáo hội.
“Một số người rất lo lắng về việc Giáo hội phản ứng ra sao với cộng đồng LGBTQ và những người bị gạt ra bên lề xã hội… những người khác muốn đứng vững trong giáo huấn của Giáo hội và không né tránh sự thật”. Nhiều người tham gia phát biểu rằng “Bộ phận lãnh đạo trong Giáo hội cần phải trình bày rõ ràng về chân lý của chúng ta; sự nhầm lẫn đang dẫn đến sự thất vọng và chia rẽ giữa các tín hữu”.
Theo Bản tổng hợp, “Nhiều báo cáo từ các buổi lắng nghe đã trích dẫn những trường hợp cá biệt của truyền thông, cả từ hàng giáo phẩm lẫn từ các phương tiện truyền thông thế tục và Công giáo, vốn phản ánh và duy trì sự chia rẽ trong giáo hội hoàn vũ và gửi đi những thông điệp mâu thuẫn về việc trở thành tín hữu Công giáo có nghĩa là gì".
Những người tham gia muốn thông điệp rõ ràng hơn, nhưng Bản báo cáo không cho biết họ nghĩ thông điệp đó nên như thế nào.
Căng thẳng cũng nảy sinh liên quan đến giáo huấn xã hội Công giáo, những vết thương dai dẳng của cuộc khủng hoảng lạm dụng tình dục, di sản của sự phân biệt chủng tộc, cũng như sự đa dạng về sắc tộc và văn hóa trong các giáo xứ.
Bản báo cáo cho biết: “Các cuộc đối thoại về công bằng và hòa nhập xã hội có đầy những khoảnh khắc đau đớn sâu sắc và tổn thương thế hệ”. Đã có một mong muốn được bày tỏ rộng rãi về việc “nhấn mạnh hơn nữa vào việc đào tạo trong Giáo huấn Xã hội Công giáo nhằm khẳng định phẩm giá của mọi sự sống đều được tạo dựng theo hình ảnh và giống Thiên Chúa”.
Bản báo cáo thừa nhận những căng thẳng khác xuất phát từ ước muốn có sự tham gia nhiều hơn của phụ nữ trong vai trò lãnh đạo của Giáo hội, nhưng không đề cập đến phó tế nữ hoặc nữ linh mục.
Cho dù là có những căng thẳng, Bản báo cáo hy vọng tiến trình Thượng Hội đồng sẽ là một phương tiện để giải quyết những căng thẳng này. Bản báo cáo nói rằng giai đoạn này của tiến trình hiệp hành “đã được đánh dấu bằng sự hiếu kỳ, tính sáng tạo, những dấu chỉ của sự trưởng thành, và việc khám phá những căng thẳng cho thấy mong muốn đi sâu hơn vào những nguồn hy vọng và tin tưởng của chúng ta”.
Bản báo cáo cho biết: “Ở mức tốt nhất, Giáo hội có thể được coi như một Bến cảng An toàn, nơi các tín hữu được đón nhận, nâng đỡ và yêu thương” và tin rằng "Các giáo xứ có nhiều cộng đoàn đức tin nhỏ, các nhóm học hỏi kinh thánh, và các nhóm cầu nguyện tỏ ra hiệu quả nhất trong việc chào đón và dung nạp mọi người từ nhiều gia cảnh khác nhau". Báo cáo nói rằng chúng ta cần phải là một cộng đoàn có lòng trắc ẩn và cởi mở, “nơi chúng ta hiệp thông với Chúa và những người lân cận của chúng ta”.
Đồng thời, Giáo hội phải là “Sự hiệp thông bùng cháy làm chứng cho Tin Mừng với lòng nhiệt thành mang tính ngôn sứ”.
"Sự hiệp thông bùng cháy" nghe có vẻ lạ tai, nhưng "Bến cảng An toàn được cung cấp bởi và trong Giáo hội cho phép chúng ta đón nhận những căng thẳng của Sự hiệp thông bùng cháy một cách ngôn sứ".
Bản tổng hợp có thể thiếu sót khi không đề cập đến số lượng lớn người trẻ rời bỏ Giáo hội hoặc sự suy giảm số lượng linh mục. Trong khi khuyến nghị về việc đào tạo, dạy giáo lý và truyền thông tốt hơn, những khuyến nghị của Bản tổng hợp còn rất mơ hồ đến độ vô nghĩa. Đây là những lời phàn nàn tôi đã nghe trong suốt 50 năm linh mục.
Bản tổng hợp quốc gia đưa ra một bức tranh tổng quát về tình trạng của Giáo hội Hoa Kỳ ở giai đoạn này của tiến trình hiệp hành, vốn được coi là rất thành công. Không có điều gì gây ngạc nhiên trong tài liệu này, trừ khi bạn quan tâm đến tính cởi mở của nó trong việc thừa nhận những căng thẳng trong giáo hội. Bản văn ngắn gọn, dễ đọc và đáng đọc. Bất kỳ giáo xứ nào có kế hoạch tổ chức buổi lắng nghe sẽ thấy đây là một nguồn tài liệu tuyệt vời.
Tôi nghĩ Đức Thánh Cha Phanxicô sẽ thích Bản tổng hợp này bởi vì, theo lời của Đức Cha Daniel Flores, Giáo phận Brownsville, Texas, nó “phản ánh cảm thức rằng tín hữu Công giáo ở Hoa Kỳ tồn tại một mong muốn sâu sắc để tái xây dựng và củng cố sự hiệp thông của chúng ta như là Nhiệm Thể Đức Kitô”.
Giống như Đức Phanxicô, Đức Cha Daniel Flores tin rằng, “Việc tái xây dựng niềm tin ở những nơi đã bị hao mòn bao hàm việc thực hành nghệ thuật lắng nghe và nói chuyện với nhau một cách nhã nhặn và nhân bản. Càng thực hiện điều này, chúng ta càng nhận ra rằng chính Chúa là Đấng không bao giờ khiến chúng ta thất vọng”.
Nt. Anna Ngọc Diệp, OP
Chuyển ngữ từ: ncronline.org (10. 06. 2024)