Tâm Tình Mục Tử tháng 10 năm 2025
Tràng Chuỗi Hoa Hồng
Quý Cha và Quý Tu sĩ thân mến,
Giáo phận, qua tập sách ‘Lịch Công Giáo’, hướng dẫn cử hành phụng vụ, vào tháng năm, tháng hoa, gởi đến các cộng đoàn giáo huấn về lòng mến yêu Đức Mẹ của Thánh Công đồng Vaticanô II: ‘Các tín hữu hãy nhớ rằng, lòng tôn sùng chân chính không hệ tại tình cảm chóng qua và vô bổ, cũng không hệ tại một sự dễ tin phù phiếm, nhưng phát sinh từ một đức tin chân thật. Đức tin dẫn chúng ta đến chỗ nhìn nhận địa vị cao cả của Mẹ Thiên Chúa, và thúc đẩy chúng ta lấy tình con thảo yêu mến Mẹ chúng ta và noi gương các nhân đức của Mẹ’ (GH 67).
Vào tháng mười, tháng Mân Côi, Giáo phận nhắn nhủ: ‘Chuỗi Mân Côi là một lối cầu nguyện theo Tin Mừng, là một chuỗi tình yêu gồm những lời yêu thương chân thành và đơn sơ nhất: hãy nhìn ngắm, tôn thờ, chiêm ngưỡng, suy niệm những mầu nhiệm của Chúa Giêsu và thì thầm những lời ca ngợi, những câu nài xin với Đấng đã ban cho chúng ta Đấng Cứu Thế’.
Một
Giáo hội tiên khởi chiêm niệm chân dung, ý nghĩa cuộc đời Đức Mẹ đi liền vào Chúa Giêsu bằng mối tương quan ‘huyết tủy’ nhiệm mầu khôn tả. Không ai thiết thân với Con hơn Mẹ và cũng không ai thiết thân với Mẹ hơn Con, ‘đồng hình đồng dạng’, đồng phận thăng trầm…
Thánh Phaolô, vị Tông đồ của mầu nhiệm vượt qua, đề cập ‘không nhiều’ về cuộc đời Chúa Giêsu. Ngài chỉ một lần gợi đến sự chào đời của Chúa: ‘Khi thời viên mãn đến, Thiên Chúa đã sai Con của Người, sinh bởi người nữ, sinh dưới quyền lề luật, để cứu chuộc những kẻ ở dưới quyền lề luật, ngõ hầu ta được chịu lấy quyền nghĩa tử’ (Gal 4: 4.5). Lối nói của thánh nhân làm ta chờ đợi đề cập đến một người cha, nhưng ở đây, Ngài nhấn mạnh tới sự liên kết giữa Chúa Kitô và nhân loại, tới thân phận nhập thể của Con Thiên Chúa, sinh bởi một phụ nữ, trong một dân tộc sống dưới lề luật. Nhờ đó, người nô lệ được tự do, trở nên nghĩa tử, không phải nhờ được một quy định luật pháp, nhưng là nhờ một ân huệ, được thông chia sự sống của Thiên Chúa Ba Ngôi.
Thánh Marcô không tường thuật biến cố Chúa Giêsu chào đời, nhưng đề cập tới sự đối lập tư tưởng của những người thân. Nơi đoạn 3: 21, những người họ hàng tỏ ra không thuận theo Đức Giêsu và được Marcô giải thích đối kháng giữa ‘gia đình theo huyết thống’ và ‘gia đình những người thi hành ý Thiên Chúa’. Một chi tiết đáng lưu ý, dân làng thắc mắc: ‘Ông ấy không phải là bác thợ mộc, con bà Maria và anh em với Giacôbê, Giuse, Giuđa và Simon đó ư ?’ (Mc 6: 3). Cần ghi nhận lời xác định: ‘Con bà Maria’, trong khi nơi Mt và Lc, những chứng nhân của sự đầu thai khiết trinh Đức Giêsu, chúng ta đọc thấy lời: ‘con của bác thợ mộc’.
Thánh Mattêu thu thập những truyền thống tín hữu miền Giuđê, đồng thời mở ra sứ vụ toàn cầu. Phần đầu, chương 1 và 2, trả lời câu hỏi: ‘Đấng Thiên sai là ai?’, ‘Người từ đâu đến?’. Thánh sử dùng cách diễn tả của Cựu Ước, chẳng hạn, biến cố thơ ấu của Môsê soi sáng căn tính và sứ vụ của ông. Gia phả Chúa Giêsu trở lên tới Con vua Đavít, Con Abraham, gồm cả những phụ nữ ngoại tộc hay tội lỗi, tiến tới ‘Giuse, chồng của Maria, bởi bà thì Đức Giêsu gọi là Kitô đã sinh ra’ (Mt 1: 16). Thánh sử tiếp tục hướng về Giuse, người công chính, đưa Đức Giêsu vào dòng dõi Đavít. Mạc khải về sự thụ thai nơi trinh nữ: ‘do tự Thánh Thần’ (Mt 1: 18.20), theo Isaia 7: 14, bản LXX. Câu Mt 1: 25: ‘Giữa ông và bà không có việc tri giao vợ chồng, cả đến lúc bà sinh con’, không nhắm tới những việc về sau. Vai trò của Mẹ Maria được đề cao khi các đạo sĩ, đại diện nhân loại, đến Bêlem đã nhìn thấy ‘Hài Nhi với Maria, Mẹ Người’ (Mt 2: 11).
Thánh Luca giữa các tín hữu dân ngoại tin theo Chúa, hướng tới cuộc đời và hoạt động của Chúa Kitô nối liền vào gốc rễ Cựu Ước, sự liên tục của ý định Thiên Chúa bất chấp những đổ vỡ trong lịch sử. Khác nhãn quan của Mt, Thánh sử Lc quan tâm tới Đức Maria hơn là Giuse. Cấu trúc tường thuật lấy hứng từ câu truyện tiên tri Samuel cùng với bố cục song hành: Đức Gabriel truyền tin cho tư tế Zacharia và cho Đức Maria trong đó đặt nổi bật sự khác biệt giữa Maria tin nhận còn Zacharia nghi ngờ. Lời chào của Tổng Lãnh Gabriel vang vọng lời sấm xưa gọi ‘Nữ tử Sion, Nữ tử Giêrusalem’ vui lên trong niềm hân hoan cánh chung (x. So 3: 14s; Za 9: 9). Đức Maria được chào kính ‘Đấng đầy Ân Sủng’.
Lời Đức Mẹ thưa: ‘Điều ấy sẽ làm sao được? Vì việc phu thê tôi không nghĩ đến’ (Lc 1: 34) hướng về triều đại thiên sai của Hài Nhi và về nguốn gốc ‘do tự Thánh Thần’. Chúng ta có thể nhận thấy nơi đây sự vén màn, trong ánh sáng Vượt Qua, chương trình Thiên Chúa cứu độ. Công cuộc Nhập Thể của Chúa Con lớn lao lạ lùng vượt trội ân huệ ban cho cụ Abraham người con Isaac (x. St 18: 14).
Khi Mẹ đi thăm giúp đỡ bà Elisabeth, Mẹ được người chị họ ca ngợi lòng tin của Mẹ và Mẹ đáp lời bằng bài ca nguyện ‘Magnificat’. Mẹ diễn tả nỗi niềm khao khát sự công chính cho dân thánh và cho người nghèo và xác tín lòng thương xót tín trung ‘giao ước’ vô hạn của Thiên Chúa. Giáo hội tiên khởi còn đi sâu hơn ‘lời ca ngợi’ của bà Elisabeth khi nhận thức bước đi trong lòng tin của mẹ trên những lộ trình ‘đêm tối’, với những ‘kinh ngạc’ (Lc 2: 19), những suy tưởng kiếm tìm: ‘Còn Maria thì bà giữ kỹ mọi điều ấy và hằng suy đi nghĩ lại trong lòng’ (Lc 1: 19; x. 2: 51), ‘lấy tâm thành thiện ý nghe lời, và nắm giữ, và sinh hoa kết quả trong kiên nhẫn’ (Lc 8: 15).
Khác thánh sử Mt, Lc không những không muốn đặt sự đối kháng nào giữa hai Mẹ Con, mà còn đề cập sự ‘đồng thân đồng phận’ của hai Mẹ Con, ngay từ khi Con, thơ nhi, còn trên vòng tay Mẹ ẵm. Lời tiên báo của cụ tiên tri Siméon trở nên hiện thực qua chứng từ của Tông đồ Chúa yêu: ‘Đứng bên khổ giá Đức Giêsu, có Mẹ Ngài…’ xót xa như ‘mũi đòng’ đâm vào trái tim Con… xuyên thấu lòng Mẹ.
Thánh sử Lc là người duy nhất kể chứng từ Đức Mẹ hiện diện trong biến cố Đấng Phục sinh ban Chúa Thánh Thần cho các tông đồ. ‘Họ lên lầu trên… hết thảy họ đồng tâm nhất trí chuyên cần cầu nguyện, cùng với các phụ nữ, và Maria, Mẹ Đức Giêsu’. Đấng ‘Cha đã hứa’ ngự đến như lời Chúa Giêsu dạy: ‘Các con sẽ chịu lấy quyền lực Thánh Thần đến trên các con. Và các con sẽ là chứng tá của Ta ở Giêsusalem, trong toàn cõi Giuđê và Samari, và cho đến mút cùng trái đất’ (Tđcv 1: 13.14.8).
Hai
Chúng ta bước vào tháng mười với ‘Tràng Chuỗi Hoa Hồng’ (rosaire, rosary). Tràng chuỗi châu ngọc này khởi nguồn vào năm 1212 khi Thánh Đaminh được ân huệ Đức Mẹ hiện đến trao cho Thánh Nhân phương thức nguyện cầu này. Tràng chuỗi hoa hồng đem lại ơn nâng đỡ các tâm hồn, hoán cải các lạc giáo, khuất phục quyền lực thế gian… ‘In hoc signo vinces’ (Nhờ dấu này, con sẽ chiến thắng), ‘Sancta Maria. Succurre miseris’… (Thánh Maria, xin cứu giúp những kẻ khốn khó). Thánh Giáo hoàng Gioan-Phaolô II tâm sự ‘nguyện cầu là nhu cầu sâu thẳm của linh hồn tôi’ đã không bao giờ xa rời tràng trân châu hoa hồng. Đức Giáo hoàng Phanxicô trải nghiệm kinh Mân Côi là ‘Huyền nhiệm của dân Thánh’.
Xuôi dòng lịch sử Giáo hội hơn hai ngàn năm, lòng mến yêu Me ngày một tăng triển. Năm 2002, Thánh Giáo hoàng Gioan-Phaolô II ban Tông thư ‘Rosarium Virginis Mariae’, dịp kỷ niệm 25 năm Ngài kế nhiệm Thánh Phêrô, thiết lập năm mầu nhiệm mới ‘Mysteria Lucis’ (Năm sự sáng). Từ đây, tràng chuỗi hoa hồng gồm năm mùa chia thành hai mươi mầu nhiệm:
Mùa Vui:
Truyền tin: Cùng Mẹ thưa ‘xin vâng’, tập sống tin tưởng phó thác.
Thăm viếng: Học nơi Mẹ sự mau mắn yêu thương, đem niềm vui đến cho tha nhân
Giáng sinh: Chiêm ngắm Hài Nhi nghèo nàn, để trái tim ta trở nên đơn sơ và hiền lành
Dâng Chúa trong Đền thờ: Tập sống dâng hiến đời mình cho Chúa mỗi ngày
Tìm lại Chúa trong Đền thờ: Khi ta lạc mất Chúa, biết kiên nhẫn tìm kiếm Người như Mẹ
Mùa Sáng:
Chúa chịu phép rửa: Xin ơn đổi mới đời sống, sống xứng đáng là con cái Thiên Chúa
Tiệc cưới Cana: Lắng nghe lời Mẹ nhắc: ‘Người bảo gì, hãy làm theo’
Rao giảng Nước Trời: Học theo Chúa nên công chính, siêng năng đón nhận các bí tích
Biến hình: Xin ánh sáng Chúa chiếu soi, đẩy lui bóng tối khỏi tâm hồn ta
Thiết lập bí tích Thánh Thể: xin ơn lắng nghe Lời Chúa và kết hợp cùng Thánh Thể
Mùa Thương:
Cầu nguyện ở vườn cây dầu: Học với Chúa biết thưa: ‘Xin vâng Ý Cha’
Chịu đánh đòn: Dâng của lễ những đau khổ thể xác
Chịu đội mão gai: Xin ơn khiêm nhường, không tìm vinh vang hão huyền
Vác thập giá: như Thầy chí Thánh, hủy mình ra không vì tình yêu, vác thập giá đời mình.
Chịu chết trên thập giá: Tình yêu Chúa mạnh hơn cái chết, hạt lúa sẽ trổ sinh bông hạt
Mùa Mừng:
Phục sinh: Điểm đến của người môn đệ Chúa luôn là chiến thắng, ân phúc sống lại
Lên trời: Chúa là Đầu thân mình đi trước để Thầy ở đâu, các con cũng ở đó với Thầy
Chúa Thánh Thần hiện xuống: Hơi thở của cuộc sáng tạo mới thời viên mãn
Mẹ hồn xác về trời: Mẹ là dấu chỉ niềm cậy trông vững vàng cho con cái Giáo hội
Mẹ được tôn vinh trên trời: vinh quang Thiên Chúa, Đấng tuyệt đối, ngàn trùng siêu việt…
Ba
Cách nay hơn 50 năm, tôi được cái phước thụ huấn triết học với một tôn sư, Thầy Stêphanô Thế Tâm Nguyễn Khắc Dương. Thầy là một tân tòng nhưng lòng đạo thật sâu xa, đặc biệt Thầy kính mến Đức Mẹ và chị Thánh Têrêsa. Thầy đã chia sẻ về ‘Chuỗi hạt Mân Côi trong đời sống chiêm niệm’ với năm điểm đầy cảm xúc:
1. Chuỗi hạt như con đường trở về với Chúa:
- Lời kinh lặp đi lặp lại đưa tâm hồn ra khỏi xao lạc thường ngày
- Mỗi hạt chuỗi như một bước nhỏ giúp ta quay về, cắm rễ trong sự hiện diện của Chúa
2. Chuỗi hạt như nhịp điệu cầu nguyện:
- Sự lặp lại không phải nhàm chán mà giống như nhịp tim nhịp thở
- Nhịp điệu ấy đưa ta vào sự lắng dịu, mở lòng đón nhận ân sủng
3. Chuỗi hạt mở ra con đường chiêm ngắm các mầu nhiệm:
- Mỗi chục kinh gắn với một biến cố trong đời Chúa Giêsu
- Cùng đôi mắt Mẹ chiêm ngắm và để các mầu nhiệm soi sáng chính cuộc đời mình
4. Chuỗi hạt nuôi dưỡng đời sống chiêm niệm hằng ngày:
- Không cần hoàn cảnh đặc biệt, ta có thể lần chuỗi bất cứ lúc nào
- Chuỗi hạt giúp giữ tâm hồn liên lỉ hướng về Chúa, ngay trong công việc thường ngày
5. Chuỗi hạt như vòng tay của Mẹ:
- Là sợi dây nối ta với Chúa qua Mẹ Maria, ơn ấm áp nâng đỡ ta khi yếu đuối
- Cũng là vòng tay hiệp thông với cộng đoàn Giáo hội đang cầu nguyện
Anh chị em rất thân mến,
Lòng yêu mến Giáo hội dâng về Mẹ không bao giờ nhạt phai… chúng ta sốt sắng hạnh phúc nhập đoàn Giáo hội ca tụng Thiên Chúa với lòng tri ân về ân huệ Đức Trinh Mẫu diễm phúc Maria.
Ngay bây giờ, anh chị em hãy thầm nguyện lời cầu nguyện dâng lên Mẹ mà từ tấm bé ta đã thuộc lòng: Kinh Trông Cậy:
‘Chúng con trông cậy rất Thánh Đức Mẹ Chúa trời, xin chớ chê, chớ bỏ lời chúng con nguyện trong cơn gian nan thiếu thốn, Đức Nữ Đồng Trinh hiển vinh sáng láng’.
(Sub tuum praesidium confugimus Sancta Dei Genetrix. Nostras deprecationes, ne despicias in necessitatibus. Sed a periculis cunctis libera nos semper, Virgo gloriosa et benedicta)
Đây là lời nguyện dâng Mẹ cổ thời nhất mà Giáo hội còn lưu giữ đươc, niên đại khoảng năm 250-300, thời các Kitô hữu còn bị bách hại. Lời cầu xin ‘Sancta Dei Genetrix’ (Rất Thánh Đức Mẹ Chúa Trời) có trước công đồng Nicea, và có trước kinh Kính Mừng 1000 năm.
… Và hãy đừng bao giờ rời xa Tràng Chuỗi Hoa Hồng…
† Gioan Đỗ Văn Ngân
Hiệp hành cùng anh chị em