Huấn giáo và những Siêu anh hùng cho Thời đại Kỹ thuật số
Sr. Nuala Kenny
Việc tái xây dựng Giáo hội tương lai được đặt trong tay giới trẻ. Với tư cách là một nữ tu và bác sĩ nhi khoa, tôi hết sức quan tâm tới những hậu quả về thể chất, cảm xúc và tinh thần của những chấn thương liên quan đến đại dịch, tính thế tục hóa, bất ổn kinh tế, và bạo lực mang tính toàn cầu đối với trẻ em và thanh thiếu niên. Những thực tế này đã gây tổn hại đến khả năng của người trẻ trong việc xây dựng một Giáo hội dung nạp, công bằng và thương xót hậu đại dịch.
Vào tháng 12.2021, Hàn lâm viện Toà thánh về Sự sống đã nhìn nhận tác động của đại dịch Covid đối với cuộc sống của trẻ em và thanh thiếu niên như là “một đại dịch song song” với chính sự lây nhiễm. Điều này làm trầm trọng thêm tình trạng vốn thiếu hụt về dịch vụ chăm sóc sức khỏe khả thi với giá cả phải chăng cho tất cả mọi người, về dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần, và về dịch vụ phòng bệnh nguy hiểm. Điều này cho thấy các vấn đề mang tính hệ thống về nghèo đói, phân biệt chủng tộc, phân biệt giới tính, bóc lột và bị gạt ra bên lề xã hội với tỷ lệ bệnh tật và tử vong cao hơn ở những người chịu thiệt thòi nhất trong xã hội.
Lời khuyên của cơ quan y tế công cộng về việc “cách ly tại nhà” giả định rằng người ta có một ngôi nhà và ngôi nhà đó an toàn. Nhưng thực tế rõ ràng là cả trăm triệu gia đình vô gia cư đã phải di dời vì chiến tranh, nghèo đói, ngược đãi, và thiên tai. Việc trẻ em bị cô lập khi cha mẹ bị căng thẳng, bị giam hãm trong không gian chật hẹp, và việc trường học đóng cửa đã làm gia tăng tình trạng lạm dụng về thể chất và tình dục.
Đại dịch đã tạo ra một sự bùng nổ nghiên cứu của khoa chấn thương thực nghiệm về các tác động tâm thần và tâm sinh lý của tình trạng căng thẳng quá mức trong những giai đoạn tăng trưởng và phát triển quan trọng đối với trẻ sơ sinh và trẻ em. Vị thành niên là giai đoạn phát triển nhanh chóng của mạch cảm xúc xã hội trong não, thúc đẩy nhu cầu khẳng định và độ nhạy cao đối với hành vi bắt nạt và lừa đảo trên internet.
Thượng Hội đồng nhìn nhận rằng việc đào tạo đức tin đầu tiên của chúng ta diễn ra trong gia đình. Cha mẹ truyền lại đức tin và đào luyện con cái mình như là những tác nhân đạo đức. Cha mẹ là “những ứng phó viên đầu tiên” trước tổn thương do sự đổ vỡ sâu sắc trong gia đình, đức tin và các nghi lễ văn hóa cần thiết cho cảm thức về căn tính và sự an toàn của trẻ. Các em được nghe những câu chuyện văn hóa và tôn giáo giúp chúng đương đầu với khó khăn và có được những tấm gương về hành vi tốt và xấu.
Thật đáng tiếc, việc cách ly đã làm gia tăng thời gian người trẻ dành cho mạng xã hội gây nghiện, khiến họ bị tấn công bởi những mô hình và câu chuyện rất khác nhau. Nhiều trẻ em Bắc Mỹ bắt đầu tiếp xúc với phương tiện có màn hình tương tác trước hai tuổi. Đến tuổi thiếu niên, trẻ như hoàn toàn bị đắm chìm vì các phương tiện này lấy đi thời gian ngủ nghỉ, tập thể dục và các hoạt động gặp gỡ trực tiếp. Nhưng điều nghịch lý là càng tương tác ảo thì trẻ lại càng cảm nhận nỗi cô đơn và mất đi ý nghĩa và hy vọng trong cuộc sống.
Sự thay đổi từ truyền thanh sang truyền hình bắt đầu vào cuối những năm 1800 khi điện ảnh cung cấp hình ảnh đồ họa về những người lính anh hùng hy sinh mạng sống của mình. Đến những năm 1930, những câu chuyện cổ tích do Walt Disney sản xuất từ Anh em nhà Grimm và Hans Christian Anderson đã thiết lập một thể loại thần thoại mới với các nhân vật thiện và ác được xác định rõ ràng. Tivi mang màn hình vào trong gia đình.
Tôi đã có một cảm thức mới về tầm quan trọng của thách đố trong việc hình thành đức tin ở thời kỳ hậu Kitô giáo vào một buổi tối trong Tuần mùa Phục sinh. Khi tôi lướt kênh trên tivi, chương trình duy nhất về Phục sinh là trên “kênh tôn giáo”. Điều kỳ lạ là trong khi đó có sự quảng cáo rầm rộ về việc phát lại bộ phim Harry Potter đầu tiên với hình ảnh tuyệt đẹp từ bộ sách được viết từ năm 1997 đến năm 2007. Tính đến năm 2023, bộ sách này trở thành bộ sách bán chạy nhất trong lịch sử với 600 triệu bản. Được xuất bản bằng 85 ngôn ngữ, tổng số nhượng quyền thương mại ước tính trị giá 25 tỷ đô la! Bộ sách trình bày các vấn đề về thời sắp tới với những tưởng tượng trong các chủ đề đen tối về định kiến, tham nhũng, điên loạn và cái chết đáng sợ. Làm sao việc đào tạo đức tin có thể cạnh tranh được? Thượng Hội đồng kết luận: “Văn hóa hiệp hành cần có tính liên thế hệ hơn, với không gian để người trẻ tự do phát biểu về chính mình, trong gia đình, với bạn bè đồng trang lứa, và với các mục tử của họ, kể cả thông qua các kênh kỹ thuật số”.
Trong mỗi thánh lễ, tín hữu Công giáo được nghe “câu chuyện vĩ đại nhất từng được kể”, vốn là câu chuyện mạc khải tình yêu sâu xa của Thiên Chúa dành cho chúng ta trong Mầu nhiệm Vượt qua và những câu chuyện trong lịch sử cứu độ. Ngày nay, những câu chuyện này nằm lẫn trong số rất nhiều câu chuyện có tính cạnh tranh, mâu thuẫn, nhịp độ nhanh, và mang tính tương tác được cung cấp cho giới trẻ.
Những thách đố rất rõ ràng:
- Đổi mới ngôn ngữ Kinh thánh toàn diện, dễ tiếp cận và khôi phục tầm quan trọng của việc công bố Lời Chúa.
- Làm sống lại những cuộc gặp gỡ mang tính cá vị trong Thánh Thể, như là một cộng đoàn thân thiện gồm những người bạn chia sẻ bữa ăn và tạ ơn vì sự hiện diện mang tính nhập thể đích thực.
- Nhận thức và lưu tâm đến tổn thương do sự phân cực gây chia rẽ về niềm tin và thực hành đối với người trẻ.
- Tìm những cách thế mới để giáo dục giới trẻ trong việc phân định những mối nguy hiểm và tiềm năng của thời đại kỹ thuật số, hiện bị phức hợp bởi AI, nhất là về những cách mà trẻ có thể bị thao túng.
- Dấn thân trở thành những chứng nhân đáng tin và “lời nói đi đôi với việc làm” trong giáo huấn của chúng ta.
- Lưu tâm tới các vấn đề then chốt mang tính giáo hội, luân lý và nhân chủng học của thời đại như được nêu lên tại Thượng Hội đồng.
- Nhìn nhận bạo lực giới trẻ trên khắp thế giới như một tiếng kêu cứu: xây dựng lòng can đảm và vị tha mà giới trẻ đã thể hiện trong đại dịch khi trợ giúp những người bị cô lập và dễ bị tổn thương cũng như mối quan tâm của họ đối với môi trường.
- Thúc đẩy khả năng phục hồi trước những tổn thương không thể tránh khỏi trong cuộc sống nơi các cộng đoàn sùng tín và phong phú.
Việc tái xây dựng Giáo hội của tương lai đòi hỏi phải hình thành một thế hệ siêu anh hùng mới, bắt nguồn từ niềm hy vọng về sự nhập thể và phục sinh của Đức Kitô và sức mạnh của Chúa Thánh Thần.
Nt. Anna Ngọc Diệp, OP
Chuyển ngữ từ: sacredheartuniversity (10. 05. 2024)